Przedsiębiorca dokonuje rozliczenia sprzedaży w momencie powstania obowiązku podatkowego. Konsumenci nie zawsze płacą za zakupiony towar gotówką. Czasami zdarza się, że nabywają go na raty.
W świetle art. 14 ust. 1 ustawy o PIT za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne (nawet jeżeli nie zostały faktycznie otrzymane) po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Dla podatnika dokonującego sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem VAT, przychodem ze sprzedaży będzie przychód pomniejszony o należny podatek VAT. W przytoczonym przepisie występuje określenie „przychody należne”. Nie jest ono tożsame z pojęciem „przychody faktycznie otrzymane”, czy „pozostawione do dyspozycji podatnika”.
W art. 14 ust. 1c ustawy o PIT jest napisane, że za datę powstania przychodu, o którym mówi ust. 1 przepisu uważa się (z zastrzeżeniem ust. 1e, 1h – 1j i 1n – 1p) dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub dzień wykonania usługi bądź częściowego wykonania usługi jednak nie później niż dzień:
Zastrzeżenia zawarte w ust. 1e, a także 1h – 1jnie dotyczą sprzedaży na raty, w przypadku której moment powstania obowiązku podatkowego jest taki sam jak w przypadku standardowej sprzedaży, czyli wyznaczany jest zgodnie z zasadami ogólnymi, gdzie za przychód uważa się kwoty należne nawet jeżeli nie zostały faktycznie otrzymane.
Moment rozliczenia sprzedaży na raty
Przychody podatkowe rozpoznaje się za pomocą memoriałowego sposobu rozpoznania niezależnego od faktycznego otrzymania wynagrodzenia. W działalności gospodarczej wystarczy samo uznanie, że przychód wynika z należności, tzn. że jest należny, chociaż faktycznie nie został otrzymany i tym samym nie powiększył majątku.
W art. 535 Kodeksu cywilnego znajduje się zapis, że sprzedawca poprzez umowę sprzedaży zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu tę rzecz, a kupujący zobowiązuje się tę rzecz odebrać i zapłacić za nią sprzedawcy określoną cenę. Art. 583 par. 1 Kodeksu cywilnego określa zagadnienia związane ze sprzedażą na raty. Przez sprzedaż na raty dokonaną w zakresie działalności przedsiębiorstwa uważa się sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach kiedy dana rzecz zostanie wydana kupującemu przed całkowitą zapłatą. Zgodnie z tą definicją przeniesienie własności towaru (rzeczy ruchomej) ze sprzedającego na kupującego następuje z dniem wydania tej rzeczy. W tym momencie powstaje też należność, czyli sprzedawca może domagać się zapłaty ceny za wydany towar, co sprawia, że moment powstania obowiązku podatkowego powstaje z dniem wydania rzeczy o ile w międzyczasie nie zaszły inne zdarzenia. Zgodnie z powyższym wpisem przez przychód podatkowy należy rozumieć wszystkie definitywne przysporzenia majątkowe podatnika, które powiększają jego majątek Jednak nie mogą one być podobne do faktycznego przysporzenia. Przez przysporzenie majątkowe należy rozumieć definitywne należności o wysokości znanej podatnikowi (metoda memoriałowa). Chodzi o określony przychód jaki ma miejsce w momencie sprzedaży, także ratalnej. Pomimo, że sprzedawca otrzymuje płatność w ratach, to przeniesienie prawa własności ma miejsce już w momencie wydania rzeczy kupującemu. Przy sprzedaży ratalnej cena jest ściśle określona już w chwili sprzedaży. W tej sytuacji ma miejsce przychód należny, chociaż nie jest on faktycznie otrzymany.
PRZYKŁAD Podmioty prowadzące działalność gospodarczą zawarły 31 sierpnia umowę sprzedaży towaru. Została ustalona cena, która została rozłożona nabywcy na 12 rat płaconych każdego miesiąca. Towar został wydany nabywcy w dniu zawarcia umowy. Przychód należny powstał w dniu 31 sierpnia. Jest to też dzień powstania przychodu w rozumieniu ustawy o PIT.
Rozliczenie przychodu ze sprzedaży na raty
Podatnik, który rozlicza się w oparciu o Książkę Przychodów i Rozchodów, całą wartość ze sprzedaży powinien wpisać w kolumnie 7 „Wartość sprzedanych towarów i usług” w dacie wydania towarów, chyba że wcześniej została wystawiona faktura. W tym przypadku nie występuje metoda kasowa, dlatego podatnik nie powinien księgować przychodu pod datą otrzymania każdej kolejnej raty.
Przychód podatkowy, wymagalność zapłaty rat
W sprzedaży ratalnej wymagalność zapłaty związana jest z płatnością każdej kolejnej raty. Przychód należny nie jest tożsamy z pojęciem wymagalności. Wymagalność oznacza termin z nadejściem, którego osoba uprawniona ma prawo domagać się zapłaty, co oznacza, że wymagalność związana jest z terminem płatności.
Natomiast pojęcie należności związane jest z wierzytelnością. Jest to prawo sprzedawcy. Wierzytelność pojawia się już na etapie nawiązania stosunku prawnego. Sam fakt jej przysługiwania generuje przychód podatkowy z działalności gospodarczej niezależnie od tego, czy jest już wymagalna, czy też nie. Istotne jest, aby wierzytelność była ściśle określona w chwili jej powstania w taki sposób, żeby należność została określona jako przychód podatkowy.
Podsumowanie
Sprzedaż na raty to jedna z wielu form umowy sprzedaży. Przy rozliczeniu podatkowym i księgowym transakcji obowiązują zasady ogólne. Sprzedaż łączy się z przychodem należnym, a nie z płatnościami otrzymywanymi z poszczególnych rat.
