Zdarza się, że przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ponoszą straty. Jednak strata nie zawsze musi wynikać z problemów finansowych, a może być skutkiem prowadzonych inwestycji. W jaki sposób i na jakich zasadach przedsiębiorca może odliczyć stratę w 2025 roku?
Kiedy mówimy o stracie w działalności gospodarczej? Zasady rozliczania straty
Strata występuje wtedy, kiedy przedsiębiorca ponosi koszty przewyższające osiągnięte przez niego przychody. Jeżeli przedsiębiorca poniósł stratę w poprzednich latach, to ma prawo odliczyć ją od dochodu uzyskanego w kolejnych latach. Dzięki temu może zmniejszyć podatek do zapłaty. Zgodnie z obowiązującymi przepisami podatnik może odliczyć stratę od dochodu w okresie pięciu kolejnych lat następujących po roku, w których została ona poniesiona. Aby można było odliczyć stratę, to musi ona pomniejszać dochody z tego samego źródła. Podatnicy podatku PIT uzyskują przychody z różnych źródeł. Wykaz dostępnych źródeł został wskazany w art. 10 ustawy o PIT. Przykładowo do źródeł można zaliczyć przychody osiągane w pozarolniczej działalności gospodarczej, a także przychody otrzymywane w działalności wykonywanej osobiście. W przypadku tych podatników dochód ustala się w jednym, danym źródle przychodów. Przykładowo, jeżeli podatnik uzyskuje przychody z działalności gospodarczej, to musi również w niej rozliczać przychody oraz koszty i jednocześnie wykazać dochód lub stratę wynikające z tego źródła. Podobna zasada obowiązuje także w stosunku do innych rodzajów źródeł. Z kolei podatnicy podatku CIT uzyskują przychody z dwóch źródeł: zysków kapitałowych i tzw. pozostałych.
Przedsiębiorcy, którzy ponieśli stratę w danym roku mogą odliczyć ją:
w najbliższych pięciu latach podatkowych kolejno następujących po sobie stosując zasadę, że kwota do odliczenia w żadnym roku nie może być wyższa niż 50% poniesionej straty
w jednym z kolejno następujących po sobie pięciu latach podatkowych z zastrzeżeniem, że kwota jednorazowego odliczenia nie może być wyższa niż 5 000 000 zł. Nadwyżkę ponad 5 mln zł podatnik może odliczyć w kolejnych latach przypadających na okres 5 lat z zastrzeżeniem, że nie może ona przekroczyć 50% kwoty poniesionej straty.
Podatnik może odliczyć stratę w dowolnym czasie przypadającym w danym okresie pięciu lat. Może też wybrać wysokość odliczanej straty. Odliczenie może być dokonane tylko w roku podatkowym, w którym podatnik osiągnął dochód. W związku z powyższym, jeżeli przedsiębiorca po roku, w którym poniósł stratę nie osiągnie dochodu w czasie przypadającym na okres kolejnych 5 lat podatkowych, to może okazać się, że w ogóle nie będzie mógł odliczyć poniesionych strat.
Strata podatkowa - kiedy nie można odliczyć?
Podatnik nie zawsze może odliczyć stratę podatkową. Dzieje się tak w przypadku, kiedy:
ma miejsce odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz zbycie udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów oraz innych rzeczy pod warunkiem, że do odpłatnego zbycia nie doszło w wykonywanej działalności gospodarczej i miało ono miejsce przed upływem pięciu lat liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym doszło do nabycia lub wybudowania
dochodzi do odpłatnego zbycia walut wirtualnych
mają miejsce niezrealizowane zyski, na które wskazuje art. 30da ustawy o PIT regulujący exit tax
strata dotyczy źródeł przychodów, w których dochody nie są objęte podatkiem dochodowym z wyłączeniem strat z odpłatnego zbycia akcji nabytych w ramach pierwszej oferty publicznej, a także strat powstałych z przychodów uzyskanych przez osoby prowadzące działalność gospodarczą korzystających z ulgi na powrót, ulgi dla dużych rodzin przynajmniej z czwórką dzieci, a także osób korzystających z ulgi dla pracujących seniorów.
Powyższe dotyczy podatników podatku PIT. Z kolei podatnicy podatku CIT nie odliczą straty podatkowej związanej ze sprzedażą walut wirtualnych.
Strata podatkowa rozliczana jednorazowo
Począwszy od 2019 roku podatnicy podatku dochodowego PIT i CIT mogą rozliczyć stratę podatkową do wysokości 5 mln zł w jednej racie. Jeżeli strata przewyższy wskazany limit, to nadwyżka od tej kwoty musi zostać rozliczona zgodnie z zasadą, że w jednym roku można odliczyć maksymalnie 50% straty. Jeżeli więc podatnik uzyska wysokie dochody z jednego źródła i z tego samego źródła poniesie stratę, której wysokość przekracza 5 mln zł, to pełne odliczenie straty będzie mogło być dokonane najszybciej w okresie dwóch lat podatkowych.
Rozliczenie straty, a zmiana formy opodatkowania
Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych PIT ma prawo po zakończonym roku podatkowym zmienić formę opodatkowania. Zmiana formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie pozbawia podatnika możliwości do odliczenia straty poniesionej w działalności gospodarczej opodatkowanej wcześniej na podstawie zasad ogólnych lub podatku liniowego. W przypadku, kiedy podatnik prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki osobowej stosującej opodatkowanie na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym i dodatkowo prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na podstawie ryczałtu ewidencjonowanego, to w sytuacji, kiedy spółka odnotuje stratę, to podatnik będzie mógł ją odliczyć od przychodów opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym.
Rozliczenie straty w trakcie roku podatkowego
Podatnik może odliczyć stratę z ubiegłych lat nie tylko na koniec roku podatkowego, ale również w jego trakcie przy ustalaniu zaliczek na podatek dochodowy. Jednak czasami po rocznym rozliczeniu podatkowym może okazać się, że podatnik poniósł stratę. W takiej sytuacji może w kolejnych latach odliczyć poniesioną kwotę straty odliczoną w zaliczkach. Jeżeli podatnik zamknie lub zawiesi prowadzenie działalności i otworzy ją po jakimś czasie, to mimo wszystko nie traci prawa do odliczenia straty z poprzednich lat. Rozliczenie może przebiegać na takich samych warunkach, jakie obowiązują w przypadku, gdyby firma nie została zamknięta. Podatnik, który zamyka lub zawiesza działalność musi do okresu pięciu lat przypadających na rozliczenie poniesionej straty zaliczyć czas, w którym działalność była zamknięta lub zawieszona.
Strata podatkowa – od kiedy można rozliczać stratę wg nowych przepisów?
Rozliczanie straty zgodnie z nowymi przepisami możliwe jest od rozliczenia rocznego za 2019 rok składanego w 2020 roku. Jeżeli podatnik odnotował stratę w 2019 roku, to mógł ją odliczyć w całości w jednej racie pod warunkiem posiadania wystarczająco wysokiego dochodu, który pozwolił mu zmniejszyć podstawę opodatkowania o całą kwotę straty wykazanej w 2019 roku.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca w 2016 roku rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. W pierwszych latach z powodu dużych inwestycji firma nie przynosiła zysków, a przedsiębiorca wykazywał straty. W kolejnych latach straty wyniosły odpowiednio:
w 2019 roku – 10 000 zł
w 2020 roku – 15 000 zł
w 2021 roku – 12 000 zł.
Pierwszy zysk w wysokości 60 000 zł firma uzyskała w 2022 roku. Zgodnie z przepisami dopiero w tym roku podatnik może odliczyć straty z poprzednich lat. W jakiej kwocie przedsiębiorca mógł dokonać odliczenia straty z powyższych lat?
Odpowiedź: Przedsiębiorca może dokonać odliczenia w kwocie 37 000 zł.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 2005 roku. Od samego początku firma dobrze prosperowała i przedsiębiorca w każdym roku osiągał zysk. Jednak w 2023 roku firma odnotowała stratę w kwocie 6 000 000 zł. W kolejnym roku przedsiębiorca wyszedł na prostą i uzyskał dochód w wysokości 7 000 000 zł. W jaki sposób przedsiębiorca będzie mógł jak najszybciej odliczyć stratę za 2023 rok?
Odpowiedź: Przedsiębiorca poniósł stratę w 2023 roku, dlatego może ją rozliczyć zgodnie z nowymi zasadami. Z powodu przekroczenia limitu 5 mln zł podatnik może jednorazowo w 2024 roku dokonać odliczenia kwoty jedynie w wysokości 5 000 000 zł. W kolejnych latach przysługuje mu prawo do dokonania odliczenia nadwyżki straty z 2023 roku, czyli pozostałego nieodliczonego miliona złotych pod warunkiem osiągnięcia w działalności wystarczająco dużego dochodu. Dodatkowo przedsiębiorca musi pamiętać o obowiązującym limicie, dlatego w każdym roku kwota obniżenia nie może przekroczyć 50% wysokości straty. Przedsiębiorca może odliczyć stratę z działalności w okresie 5 kolejnych lat podatkowych następujących po sobie.
Podsumowanie – rozliczenie straty
Znowelizowane przepisy pozwalają podatnikom rozliczyć stratę z lat ubiegłych na bardziej prostszych zasadach. Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą otrzymali możliwość jednorazowego rozliczenia pełnej kwoty poniesionej straty w jednym roku podatkowym o ile strata nie przekracza ustalonego limitu w wysokości 5 mln zł. Strata z lat ubiegłych może być rozliczana w dowolnych kwotach przy zachowaniu obowiązującego limitu. Straty z poprzednich lat rozliczane są w ramach takiego samego źródła przychodu niezależnie od wybranej formy opodatkowania. Jeżeli w latach poprzednich podatnik stosował opodatkowanie skalą podatkową lub podatkiem liniowym i poniósł w tym czasie stratę, to jeżeli obecnie wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu ewidencjonowanego, to i tak może dokonać rozliczenia straty.
