Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma do wyboru kilka form opodatkowania. Jedną z nich jest ryczałt ewidencjonowany. Jest to dość prosta forma opodatkowania za pomocą, której łatwo jest dokonać rozliczenia. Jednak nie wszyscy podatnicy mogą skorzystać z ryczałtu, ponieważ nie spełniają wymagań ustawowych.
Ryczałt ewidencjonowany, a działalność gospodarcza
Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą skorzystać z formy opodatkowania jaką jest ryczałt ewidencjonowany pod pewnymi warunkami. Zostały one określone w przepisach podatkowych (art. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – Dz. U. z 2017 r. poz.2157, z późn. zm.).
Definicję pozarolniczej działalności gospodarczej zawiera art.5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz. U. z 2018 r. poz. 200 z późn. zm. ustawy o PIT.
Przez działalność gospodarczą rozumie się działalność zarobkową:
wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, która polega na:
poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż
wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych,
która jest prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany, we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.
W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą możliwość skorzystania z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zależy od braku przesłanek, które zostały określone w art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Art. 4 ust. 1 pkt 1 i 4 tejże ustawy wyjaśnia co oznaczają użyte w niej poszczególne określenia.
1) działalność usługowa - pozarolniczą działalność gospodarczą, której przedmiotem są czynności zaliczone do usług zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. poz. 1293 i 1435 oraz z 2009 r. poz. 256 i 1753) wydanym na podstawie art. 40 przesłanki wygaśnięcia decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ust. 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 997, 1000, 1629 i 1669), z zastrzeżeniem pkt 2 i 3 (pkt 1). 4) działalność wytwórcza - działalność, w wyniku której powstają nowe wyroby, w tym również sprzedaż wyrobów własnej produkcji, prowadzoną przez podatnika.
Zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług przez pojęcie usług rozumiane są:
wszystkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych, które prowadzą działalność usługową na rzecz produkcji, a same nie są bezpośrednio twórcami nowych dóbr materialnych
wszystkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, które są przeznaczone dla celów konsumpcyjnych indywidualnych, zbiorowych i ogólnospołecznych.
Dla kogo ryczałt ewidencjonowany (art. 6 ust. 4 ustawy o ryczałcie)?
Ryczałt ewidencjonowany mogą wybrać podatnicy prowadzący działalność wymienioną w ust. 1, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy :
uzyskali przychody z działalności prowadzonej samodzielnie w wysokości nie wyższej niż 250 000 euro
uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, gdzie suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie była wyższa od 250 000 euro
nowi przedsiębiorcy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w roku podatkowym nie korzystający z opodatkowania kartą podatkową bez względu na wysokość przychodów.
Podatnik, który w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadził działalność samodzielnie oraz w formie spółki opłaca w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych:
oddzielnie od przychodów uzyskanych z działalności prowadzonej samodzielnie i oddzielnie z działalności prowadzonej w formie spółki, jeżeli spełnia warunki określone w ust. 4 pkt 1
z działalności wykonywanej samodzielnie, (jeżeli spełnia warunek określony w ust. 4 pkt 1 lit. a), a z działalności wykonywanej w formie spółki (jeżeli spełnia warunek określony w ust. 4 pkt 1 lit. B)
Ryczałt ewidencjonowany mogą opłacać również podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadzili działalność samodzielnie lub w formie spółki, a przychody opodatkowali w formie karty podatkowej lub za część roku korzystali z opodatkowania kartą podatkową, a za część roku rozliczali się na zasadach ogólnych z zastrzeżeniem, że łączne przychody nie przekroczyły kwoty 250 000 euro. Przychody opodatkowane kartą podatkową powinny być obliczane tylko na podstawie wystawionych faktur lub rachunków (odpowiednio stosuje się przepisy ust. 4 i 5). Wymagany limit euro przelicza się na złotówki stosując średni kurs euro ogłoszony przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy.
Utrata prawa do ryczałtu
W art. 8 ustawy o ryczałciemowa jest o tzw. przesłankach negatywnych. To między innymi od ich wystąpienia zależy możliwość skorzystania z ryczałtu jako formy opodatkowania.
Zgodnie z tym przepisem ryczałtu nie mogą wybrać podatnicy: 1. rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w ramach stosunku o pracę czynności będące w zakresie działalności podatnika lub spółki w okresie przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy 2. opłacający podatek w formie karty podatkowej na zasadach określonych w rozdziale 3 ustawy 3. korzystający na podstawie odrębnych przepisów z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego 4. którzy osiągają przychód w całości lub w części z tytułu
prowadzenia aptek
działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (lombard)
działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż te określone w art. 4 ust. 1 pkt 11
świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do UZPDOF
działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych
wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów wyłączając wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii
podejmujący działalność w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej: (samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem, w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków, samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka)
jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na zasadach ogólnych.
PRZYKŁAD
Podatnik prowadzi działalność w zakresie usług budowlanych. Jako formę opodatkowania wybrał ryczałt ewidencjonowany. Jego hobby jest fotografowanie. Swoje zamiłowanie wykorzystuje w dodatkowej pracy. W czerwcu świadczył usługę fotograficzną. Wykonał zdjęcia reklamowe. Za usługę wykonaną w czerwcu, otrzymał fakturę wystawioną w lipcu. Formą płatności był przelew z terminem zapłaty w lipcu. Odpowiedź: Powyższej usługi nie mógł opodatkować ryczałtem w ramach działalności gospodarczej. Uzasadnienie: Podatnik wykonał usługę z załącznika nr 2 do ustawy o ryczałcie i tym samym utracił prawo do ryczałtu. Jednocześnie nie wiedział kiedy je utracił, czy było to w momencie wykonania usługi, czy w dacie wystawienia faktury, czy w momencie otrzymania zapłaty.
Z przepisów ustawy o ryczałcie wynika, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą utracić prawo do opłacania podatku ryczałtem również w trakcie roku podatkowego. Od dnia utraty prawa do opodatkowania ryczałtem mają obowiązek opłacać podatek dochodowy w oparciu o skalę podatkową.
Na podstawie opisanego przykładu widać, że podatnicy często mają problem z prawidłowym określeniem terminu utraty prawa do opodatkowania w formie ryczałtu. W momencie kiedy to prawo zostanie utracone, obowiązkiem przedsiębiorcy jest dokonanie zmiany formy opodatkowania. Dzień, w którym zostanie uzyskany pierwszy przychód z działalności wyłączonej z opodatkowania ryczałtem, jest dniem od którego przedsiębiorca ma obowiązek przejść na zasady ogólne. Za datę powstania przychodu uważany jest dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi bądź częściowego wykonania usługi. Jednak nie może to być później niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności (art. 14 ust. 1c ustawy o PIT). W naszym przykładzie dniem wykonania usługi jest czerwiec. Faktura i zapłata za usługę została wykonana później. Tak więc obowiązek zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową powstał w dniu wykonania usługi, czyli w czerwcu. Od tego momentu przedsiębiorca ma obowiązek prowadzenia KPiR i obliczania zaliczki na zasadach ogólnych. W miesiącu wystąpienia zmiany opodatkowania, przychody należy podzielić na dwie części. Transakcje przed zmianą będą opodatkowane ryczałtem, a dla tych od dnia zmiany będą obowiązywały zasady ogólne.
Spis z natury, a utrata prawa do ryczałtu
Zgodnie z przepisami, podatnik ma obowiązek sporządzić spis z natury na dzień utraty prawa do opłacania ryczałtu ewidencjonowanego i wpisać go do księgi przychodów i rozchodów (par. 27 ust. 1 rozporządzenia w sprawie PKPiR). O sporządzeniu remanentu, podatnik musi poinformować naczelnika urzędu skarbowego w terminie przynajmniej 7 dni przed datą jego sporządzenia.
Zgodnie z par. 29 ust. 1 i ust. 4 rozporządzenia w sprawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów obowiązkiem podatnika jest dokonanie wyceny materiałów i towarów handlowych objętych spisem z natury wg cen zakupu lub nabycia bądź wg cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu. Jeżeli będą one niższe od cen zakupu lub nabycia, to spis z natury półwyrobów, wyrobów gotowych i braków własnej produkcji należy wycenić wg kosztów wytworzenia. Natomiast ceny odpadów użytkowych, które w działalności utraciły pierwotną wartość użytkową należy wycenić wg wartości wynikającej z oszacowania uwzględniając ich przydatność do dalszego użytkowania.
Deklaracje podatkowe jakie musi złożyć podatnik, który utracił prawo do ryczałtu
Podatnik na koniec roku podatkowego, w którym utracił prawo do ryczałtu i podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych ma obowiązek złożyć do urzędu skarbowego dwie deklaracje podatkowe. W terminie do końca stycznia następnego roku musi złożyć PIT-28 (rozliczenie przychodów opodatkowanych ryczałtem). W terminie do 30 kwietnia następnego roku musi złożyć PIT-36 (przychody uzyskane po zmianie opodatkowania).
Podsumowanie
Z obowiązujących przepisów wynika, że ryczałtem ewidencjonowanym mogą być objęte małe działalności osiągające niezbyt wysokie przychody i nie mające skomplikowanej struktury.
