Kiedy nie można rozliczać VAT metodą kasową?

Metoda kasowa rozliczenia VAT jest atrakcyjnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, ponieważ pozwala na opłacenie podatku VAT dopiero po otrzymaniu zapłaty od kontrahenta. Dla wielu firm, szczególnie tych mniejszych, stosowanie metody kasowej zapewnia płynność finansową, eliminując problem opłacania podatku z własnych środków przed otrzymaniem wynagrodzenia. Jednak metoda ta nie jest dostępna dla wszystkich podatników i nie dotyczy każdej transakcji.

Ogólne zasady rozliczania VAT a metoda kasowa

Zgodnie z zasadą ogólną wynikającą z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje w momencie dostawy towarów lub wykonania usługi. Oznacza to, że przedsiębiorca musi rozliczyć VAT do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do danej transakcji. Warto zauważyć, że fakt otrzymania wynagrodzenia od kontrahenta nie ma w tym przypadku znaczenia – podatnik ma obowiązek uregulowania VAT niezależnie od tego, czy płatność od klienta już nastąpiła.

Jednakże istnieje możliwość, aby niektóre kategorie podatników, zwane małymi podatnikami, wybrały metodę kasową.
Metoda kasowa umożliwia powstanie obowiązku podatkowego, a tym samym zapłatę VAT dopiero w momencie, gdy firma otrzyma całość lub część zapłaty za dokonane transakcje.

Mały podatnik – kto może korzystać z metody kasowej?

Przede wszystkim metoda kasowa jest dostępna wyłącznie dla małych podatników, czyli tych, którzy spełniają kryteria określone w ustawie o VAT. Zgodnie z art. 2 pkt 25 ustawy, małym podatnikiem jest przedsiębiorca, którego wartość sprzedaży (łącznie z VAT) nie przekroczyła równowartości 2 milionów euro w poprzednim roku podatkowym. Dodatkowo, do małych podatników zaliczają się również osoby prowadzące określone rodzaje działalności, jak np. maklerzy, zarządzający funduszami inwestycyjnymi czy zleceniobiorcy świadczący usługi o podobnym charakterze, pod warunkiem że ich wynagrodzenie w poprzednim roku nie przekroczyło 45 tysięcy euro.

Aby skorzystać z metody kasowej, mały podatnik musi poinformować naczelnika urzędu skarbowego o swoim zamiarze w formie pisemnej, najpóźniej do końca miesiąca poprzedzającego pierwszy okres rozliczeniowy, w którym planuje stosować tę metodę.

Wyłączenia ze stosowania metody kasowej

Mimo że metoda kasowa jest opcją korzystną dla wielu przedsiębiorców, ustawodawca wprowadził szereg wyłączeń, które uniemożliwiają jej stosowanie w pewnych przypadkach.

Zgodnie z art. 21 ust. 6 ustawy o VAT, istnieje kilka kategorii transakcji, które nie mogą być rozliczane metodą kasową: 

• transakcje komisu – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu. Metoda kasowa w tym przypadku nie ma zastosowania, a podatek VAT musi być rozliczany na zasadach ogólnych, 
• przeniesienie własności towarów z mocy prawa lub decyzji organu władzy publicznej – dotyczy to sytuacji, w których przeniesienie własności towarów odbywa się na podstawie nakazu organu władzy publicznej, w zamian za odszkodowanie. Przykładem może być wywłaszczenie nieruchomości na rzecz państwa, 
• egzekucja komornicza – w przypadku dostawy towarów w trybie egzekucji, np. przez komornika, metoda kasowa nie znajduje zastosowania. Obowiązek podatkowy powstaje już w momencie dokonania trusługi na zlecenie sądów lub prokuratury – usługi świadczone na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury, są wyłączone z możliwości stosowania metody kasowej.
• usługi zwolnione z VAT – część usług, które są zwolnione z podatku VAT, również nie może być rozliczana metodą kasową. Dotyczy to m.in. usług związanych z opieką medyczną, edukacją czy niektórymi działalnościami kulturalnymi, które są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT, 
• dotacje, subwencje i inne dopłaty – w przypadku otrzymania dotacji, subwencji lub innych dopłat o podobnym charakterze, obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania środków, a nie w momencie wykonania usługi lub dostawy towaru. Z tego względu nie jest możliwe rozliczanie VAT metodą kasową, 
• transfer bonów jednego przeznaczenia – w przypadku bonów jednego przeznaczenia (tzw. voucherów), obowiązek podatkowy powstaje w momencie transferu bonu, a nie jego realizacji, 
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów – transakcje wewnątrzwspólnotowe, czyli dostawy towarów do innych krajów Unii Europejskiej, są również wyłączone z możliwości stosowania metody kasowej. VAT musi być rozliczany zgodnie z ogólnymi zasadami, 
• dostawy dokonywane przez interfejsy elektroniczne – Przepisy dotyczące dostaw towarów przez platformy internetowe nakładają obowiązek rozliczania VAT na zasadach ogólnych. 

W praktyce, możliwość stosowania metody kasowej zależy nie tylko od rodzaju transakcji, ale także od statusu podatnika. Jak wspomniano wcześniej, metoda ta jest zarezerwowana dla małych podatników. Przedsiębiorcy, którzy przekroczą próg 2 milionów euro rocznych przychodów, automatycznie tracą prawo do stosowania metody kasowej i muszą rozliczać VAT na zasadach ogólnych.

Podobnie, podatnik, który zdecyduje się na zmianę metody rozliczeń z kasowej na ogólną, musi zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego z odpowiednim wyprzedzeniem. Rezygnacja z metody kasowej może nastąpić najwcześniej po upływie 12 miesięcy stosowania tej metody.

Kilka słów podsumowania 

Metoda kasowa jest korzystnym rozwiązaniem dla małych podatników, którzy chcą uniknąć problemów z płynnością finansową. Jednak nie każda transakcja może być rozliczana w ten sposób. Ustawodawca określił szczegółowy katalog wyłączeń, które obejmują m.in. transakcje komisu, przeniesienie własności z mocy prawa, egzekucję komorniczą, a także transakcje wewnątrzwspólnotowe i usługi zwolnione z VAT.

Data publikacji: 2024-11-06, autor: FakturaXL