W przypadku, kiedy kontrahent nie ureguluje w czasie lub w ogóle nie będzie można od niego wyegzekwować zapłaty należności podatnik może dokonać korekty podatku dochodowego o kwotę przypadającą na niezapłaconą należność. W Polsce ulga na złe długi stosowana jest w podatku VAT oraz w podatku dochodowym od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą PIT i w podatku dochodowym od osób prawnych CIT. Wykazuje się ją w zeznaniu rocznym.
Ulga na złe długi jest narzędziem pozwalającym uniknąć zapłaty podatku wynikającego z niezapłaconych faktur. Dotyczy podatku PIT, CIT i VAT. Dzięki uldze na złe długi podatnik będący wierzycielem nie musi płacić podatku od przychodów, które w rzeczywistości nie wpłynęły na jego konto. Sposób dokonania korekty podstawy opodatkowania zależy od statusu podatnika, czy jest on wierzycielem, czy dłużnikiem. Wierzycielem jest podmiot sprzedający towar lub usługę. Natomiast dłużnikiem jest podmiot, który nie zapłacił za towar lub usługę. Korekta:
zmniejsza koszty dłużnika – w sytuacji, kiedy dłużnik nie uregulował należności powinien odpowiednio zmniejszyć koszty uzyskania przychodów o wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane. Dłużnik ma obowiązek dokonania korekty podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi w taki sposób, że musi dokonać jej zwiększenia
zmniejsza przychody wierzyciela – w sytuacji, kiedy należność nie zostanie uregulowana, to wierzyciel ma prawo zmniejszyć przychody o wartość niezapłaconej kwoty. W przypadku wierzyciela korekta podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi jest dla niego uprawnieniem, a nie obowiązkiem. Oznacza to, że wierzyciel może, ale nie musi sporządzać korekty związanej z ulgą na złe długi. Wierzyciel może zmniejszyć podstawę opodatkowania o wartość świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane bądź zbyte.
Podstawa opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi może zostać zwiększona lub pomniejszona jeszcze w trakcie roku podatkowego, czyli w chwili ustalania wysokości zaliczek na podatek dochodowy lub można dokonać tej czynności w zeznaniu rocznym.
Korekta z tytułu ulgi na złe długi – zeznanie roczne
Osoby prawne stosują ulgę na złe długi w zeznaniu rocznym na druku CIT-8. Natomiast osoby fizyczne dokonują tego w zeznaniu rocznym na formularzu PIT-36/PIT-36L. Zasady wg, których należy rozliczyć ulgę na złe długi w zeznaniu rocznym zostały zawarte w art. 26i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w art. 18f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z godnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym przy uldze na złe długi podstawę obliczenia podatku:
można zmniejszyć o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane lub zbyte (art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom). Zmniejszenie może być dokonane w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni licząc od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze, rachunku lub na umowie
można zwiększyć o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty nieuregulowanego świadczenia pieniężnego (art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom). Zwiększenia można dokonać w rocznym zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze, rachunku lub w umowie.
W związku z powyższym każda faktura kosztowa niezapłacona w terminie, jeżeli od terminu jej płatności minie 90 dni nie może być kosztem uzyskania przychodu u nabywcy będącego dłużnikiem. W tej sytuacji kwota ta powiększa podstawę do opodatkowania nabywcy. Z kolei u sprzedawcy podstawa opodatkowania zmniejsza się o kwotę niezapłaconej faktury, co oznacza, że do sprzedawcy wraca wartość zapłaconego podatku dochodowego. W tej sytuacji w podatkowym zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym minęło 90 dni licząc od dnia upływu terminu zapłaty, jaki został określony na dokumencie sprzedaży wierzyciel lub dłużnik mogą odpowiednio zmniejszyć lub zwiększyć podstawę opodatkowania. Wprowadzone przepisy Polskiego Ładu uchyliły art. 26i ust. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 18f ust. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z tym przestały obowiązywać załączniki dołączane do deklaracji PIT-36/PIT-36L, PIT-28 (PIT/WZ) oraz (PIT/WZR), CIT-8 – (CIT/WZ).
PIT-36/PIT-36L, a ulga na złe długi
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą dokonują korekty z tytułu ulgi na złe długi na formularzu PIT-36 lub PI-36L w zależności od wybranej formy opodatkowania, odpowiednio zasady ogólne (skala podatkowa) lub podatek liniowy. Wcześniej, włącznie z rozliczeniami za 2022 rok podatnicy chcący zastosować ulgę na złe długi byli zobowiązani do dołączenia do formularza PIT załącznika PIT/WZ, czyli informacji o wierzytelnościach i zobowiązaniach zmniejszających lub zwiększających podstawę opodatkowania (stratę), wynikających z transakcji handlowych. Obecnie, począwszy od rozliczeń za 2023 rok wymieniony załącznik już nie obowiązuje. Celem jego likwidacji było zmniejszenie obowiązków administracyjnych do wykonywania, których zobowiązani byli podatnicy stosujący ulgę na złe długi. Obecnie potrzebne informacje związane z ulgą na złe długi wykazywane są w deklaracji PIT-36/PIT-36L.
Ulga na złe długi – jak wypełnić PIT-36?
Podatnik, który chce wykazać w zeznaniu rocznym PIT-36 korektę z tytułu ulgi na złe długi powinien wypełnić sekcję H-2, H-3, H-4. Korekta ma dotyczyć zwiększenia lub zmniejszenia straty z danych źródeł przychodu o wartość wierzytelności i zobowiązań wynikających z transakcji handlowych zawartych w ramach działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej oraz działalności polegającej na sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych. Sekcja H-2 przeznaczona jest dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które poniosły stratę w działalności, którą wcześniej wykazywali w poz. 90. Sekcja H-2 dotyczy zwiększenia lub zmniejszenia straty o wartość wierzytelności i zobowiązań wynikających z transakcji handlowych zawartych w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Dane dotyczące korekty z tytułu ulgi na złe długi wpisuje się w poz. 240 do 249 w sekcji H-2. Wypełnienie wskazanych pól ma na celu wyliczenie wysokości straty po dokonanych zwiększeniach bądź zmniejszeniach lub wysokości kwoty, którą trzeba będzie doliczyć do podstawy obliczenia podatku o ile wartość zmniejszenia straty będzie przewyższała stratę. Po wykazaniu przez podatnika dochodu, korekta z tytułu ulgi na złe długi w zeznaniu rocznym PIT-36 oznaczająca zwiększenie/zmniejszenie podstawy obliczenia podatku o wartość wierzytelności i zobowiązań wynikających z transakcji handlowych zawartych w ramach działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej oraz działalności polegającej na sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych powinna być wykazana w sekcji H-6.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca wybrał formę opodatkowania w postaci zasad ogólnych. Za 2023 rok złożył roczne zeznanie podatkowe na druku PIT-36. Wykazał w nim w poz. 89 formularza dochód w wysokości 50 000 zł. Z uwagi na to, że przedsiębiorca nie otrzymał zapłaty za fakturę sprzedaży, to ma prawo w zeznaniu rocznym za 2023 rok dokonać korekty z tytułu ulgi na złe długi. Faktura została wystawiona na kwotę 5 000 zł netto. W jaki sposób przedsiębiorca powinien dokonać korekty z tytułu ulgi na złe długi? Czy musi do zeznania PIT-36 dołączyć załącznik PIT/WZ?
Odpowiedź: Podatnik z uwagi na likwidację załącznika PITWZ nie musi dołączać go do PIT-36 począwszy od rozliczeń składanych za 2023 rok. Korekty z tytułu ulgi na złe długi w celu zmniejszenia podstawy obliczenia podatku o wartość wierzytelności wynikającą z transakcji handlowej powinien dokonać na druku PIT-36 wypełniając sekcję H-6 poz. 274, część H.6.2. W okienku powinien wpisać kwotę 5 000 zł. W tym przypadku podstawa obliczenia podatku po uwzględnieniu zmniejszenia podstawy opodatkowania po zastosowaniu ulgi na złe długi powinna zostać wykazana w poz. 276 w części H.6.3 w kwocie 45 000 zł. Wartość ta wynika z wyliczenia 50 000 zł (dochód) – 5 000 zł (zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dotyczące korekty z tytułu ulgi na złe długi).
Ulga na złe długi w PIT – warunki
Z ulgi podatkowej na złe długi mogą skorzystać tylko niektórzy podatnicy po spełnieniu określonych warunków między innymi tych wymienionych poniżej:
przychód dla celów podatkowych powinien zostać obliczony, jako należny, czyli w dacie wydania towaru lub usługi
dla celów ulgi termin płatności powinien zostać ustalony zgodnie z przepisami prawa i w zgodzie z terminami zapłaty obowiązującymi w transakcjach handlowych
jeżeli termin nie został dotrzymany, to w roku, w którym podatnik będzie korzystał z ulgi musi minąć 90 dni od ustalonego terminu płatności określonego na fakturze, rachunku lub umowie
ulga przeznaczona jest wyłącznie dla osób prowadzących działalność gospodarczą rozliczających podatek dochodowy na podstawie skali podatkowej, podatku liniowego, ryczałtu lub opłacający podatek dochodowy od osób prawnych
ulga możliwa jest do odliczenia wtedy, kiedy do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nadal nie została uregulowana lub zbyta
od daty wystawienia faktury lub innego dokumentu nie upłynęły 2 lata licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura lub inny dokument
dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji
transakcja handlowa została zawarta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przez wierzyciela oraz przez dłużnika, których dochody opodatkowane są podatkiem dochodowym w Polsce
wierzytelności nie zostały zaliczone przez podatnika do kosztów podatkowych.
