Wysokość składki zdrowotnej dla niepełnosprawnych przedsiębiorców
W Polsce każda chętna osoba może rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, nawet jeżeli jest to osoba niepełnosprawna. Kiedy przedsiębiorcą jest niepełnosprawny, to ma on prawo korzystać z różnych przywilejów. Jednym z nich jest zapłata składki zdrowotnej na innych bardziej korzystnych zasadach w porównaniu z pozostałymi przedsiębiorcami.
Prowadzenie działalności gospodarczej, a składka zdrowotna
Przedsiębiorcy zobowiązani są do odprowadzania do ZUS-u każdego miesiąca składek społecznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. W 2022 roku zmieniły się zasady opłacania składki zdrowotnej, której wysokość zależy obecnie od kwoty uzyskanego dochodu lub przychodu. Do zapłaty składki zdrowotnej zobowiązany jest również przedsiębiorca, który nie osiąga żadnego dochodu lub poniesie stratę. W jego sytuacji składka naliczana jest od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Po zakończeniu roku przedsiębiorca musi dokonać rozliczenia składki. W tym celu powinien złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej na deklaracji ZUS DRA lub RCA składanych za miesiąc kwiecień. W rozliczeniu może wyjść wartość zero, nadpłata lub niedopłata.
Osoba niepełnosprawna z orzeczeniem o niepełnosprawności w umiarkowanym lub znacznym stopniu może skorzystać:
ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej zgodnie z art. 82 ust. 9 ustawy zdrowotnej
z zapłaty składki zdrowotnej w obniżonej wartości do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 82 ust. 10 ustawy zdrowotnej.
W zależności od tego, które rozwiązanie wybierze przedsiębiorca to takie będzie musiał spełnić warunki określone przepisami.
Ulga w opłacaniu składki zdrowotnej przez osoby niepełnosprawne – warunki
Osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, a także osoba korzystająca z ulgi na start posiadająca orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności ma prawo skorzystać z ulgi obniżającej wysokość rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2023 rok w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych pod warunkiem, że spełni łącznie niżej wymienione warunki:
prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą
osoba ma orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności przez okres przynajmniej 1 miesiąca w danym roku kalendarzowym
podlega pod ubezpieczenie zdrowotne wyłącznie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub prowadzenia działalności gospodarczej w okresie korzystania z ulgi na start
rozlicza podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie skali podatkowej
Dwa ostatnie warunki muszą zostać wypełnione dla każdego miesiąca danego roku kalendarzowego. W sytuacji, kiedy działalność gospodarcza prowadzona jest tylko przez część roku, to dwie pierwsze przesłanki muszą zostać spełnione w okresie, w którym przedsiębiorca był zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Art. 82 ust. 9 ustawy zdrowotnej - zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej niepełnosprawnego przedsiębiorcy
Ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej może skorzystać:
przedsiębiorca posiadający orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności
przychody z działalności gospodarczej nie mogą przekroczyć 50% kwoty najniższej emerytury. W 2024 roku jest to 890,48 zł, co wynika z wyliczenia: 1 780,96 zł x 50% lub przedsiębiorca opłaca podatek w formie karty podatkowej.
Zwolnienie przysługuje każdemu przedsiębiorcy niezależnie od wybranej formy opodatkowania. Jednak nie skorzysta z niego osoba posiadająca orzeczony lekki stopień niepełnosprawności.
Art. 82 ust. 10 ustawy zdrowotnej – zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej niepełnosprawnego przedsiębiorcy
Osoby posiadające umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności mogą obniżyć miesięczną i roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli spełnią warunki wskazane w ustawie zdrowotnej. Przedsiębiorca musi:
posiadać orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności
jedynym tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej
przychód uzyskany z działalności gospodarczej musi być opodatkowany wg skali podatkowej, a zaliczki muszą być rozliczane z częstotliwością miesięczną
przedsiębiorca musi mieć orzeczenie o niepełnosprawności przynajmniej przez 1 miesiąc w danym roku kalendarzowym.
Po spełnieniu wszystkich wymienionych warunków niepełnosprawny może obniżyć wysokość płaconej składki zdrowotnej.
Posiadanie przez przedsiębiorcę orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności pozwala skorzystać mu z ulgi obniżającej roczną składkę płaconą na ubezpieczenie zdrowotne już od rozliczenia rocznego za 2023 rok. Ubezpieczony musi tylko spełnić określone warunki wymienione powyżej. Jak wskazują przepisy osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą lub prowadząca działalność w okresie korzystania z ulgi na start i posiadająca zobowiązanie do ubezpieczenia zdrowotnego jedynie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz rozliczająca uzyskany przychód wg skali podatkowej zobowiązana jest opłacać:
miesięczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości, która nie może przekroczyć kwoty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych jaka należna jest za miesiąc opłacania składki licząc od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym osoba ubezpieczona została uznana za osobę niepełnosprawną o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności
roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości, która nie może przekroczyć kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy pod warunkiem, że dana osoba posiadała w tym okresie orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności.
Sposób rocznego rozliczenia składki zdrowotnej niepełnosprawnego przedsiębiorcy
Niepełnosprawny przedsiębiorca ma prawo obniżyć roczną składkę zdrowotną do wysokości kwoty podatku należnego jaki wynika ze złożonego zeznania rocznego nawet wtedy, kiedy opłacał miesięczną składkę zdrowotną bez korzystania z ulgi. Według Ministerstwa Zdrowia nie ma większego znaczenia, że przedsiębiorca w rozliczeniach miesięcznych, pomimo że miał takie prawo nie obniżał składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Obniżenia może dokonać w rozliczeniu rocznym wypełniając pole 06 w bloku XII deklaracji ZUS DRA.
Przykłady
PRZYKŁAD 1 Pan Piotr jest osobą niepełnosprawną z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną skalą podatkową. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej dokonał zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. W okresie od 1 do 15 marca 2023 roku był dodatkowo zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Czy w tej sytuacji pan Piotr może skorzystać z ulgi obniżającej wysokość rocznej składki zdrowotnej?
Odpowiedź: Niestety pan Piotr nie może skorzystać z ulgi obniżającej wysokość rocznej składki zdrowotnej do wysokości należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za 2023 rok, ponieważ nie spełnia warunku, który daje mu prawo do skorzystania z ulgi. W 2023 roku oprócz działalności gospodarczej został zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia i tym samym posiadał dwa tytuły do ubezpieczenia zdrowotnego, z umowy zlecenia i z działalności.
PRZYKŁAD 2 Pan Jan posiada orzeczoną niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym. Na początku maja 2023 roku zakończył wykonywanie działalności gospodarczej opodatkowanej za pomocą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Pan Jan z dniem 1 października 2023 roku otworzył drugą działalność gospodarczą. Tym razem wybrał opodatkowanie wg skali podatkowej. Przedsiębiorca objęty jest ubezpieczeniem zdrowotnym jedynie z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Każdego miesiąca w rozliczeniach dokonywał obniżenia składki do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Czy pan Jan będzie mógł skorzystać z obniżenia składki zdrowotnej?
Odpowiedź: Pan Jan może w ramach rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2023 rok z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej wg skali podatkowej skorzystać z ulgi na obniżenie rocznej składki zdrowotnej do wysokości należnego podatku dochodowego od osób fizycznych.
PRZYKŁAD 3 Pani Halina ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym. W okresie od 1 marca do 31 marca 2023 roku została zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia. 1 kwietnia 2023 roku rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej i z tego tytułu została zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego. W 2023 roku wybraną formą opodatkowania była skala podatkowa. Przedsiębiorczyni nie ma innych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego. W dokonywanych rozliczeniach miesięcznych pani Halina obniżała składkę zdrowotną do wysokości zaliczki na podatek dochodowy. Czy w tej sytuacji może obniżyć wysokość rocznej składki zdrowotnej?
Odpowiedź: Dokonując rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2023 rok z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej pani Halina może skorzystać z ulgi i obniżyć składkę roczną do wysokości należnego podatku dochodowego od osób fizycznych.
PRZYKŁAD 4 Pani Anna posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności. Przez pierwszą część roku wykonywała pracę na umowie zlecenia. Od czerwca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną wg skali podatkowej i korzysta z ulgi na start. Od czerwca jej jedyną formą zatrudnienia jest działalność gospodarcza. Jest to jej jedyny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. Czy pani Anna może skorzystać z obniżenia kwoty składki zdrowotnej?
Odpowiedź: W tym przypadku, pani Anna spełnia warunki i może skorzystać z ulgi na rozliczenie składki zdrowotnej.
