W Polsce w ostatnim okresie do prawa podatkowego zostały wprowadzone liczne zmiany. Celem było między innymi uszczelnienie systemu podatkowego. Jedną z nowości w polskim prawie podatkowym jest schemat podatkowy i związany z nim obowiązek raportowania.
Według definicji ustawowej schematem podatkowym jest uzgodnienie spełniające kryterium głównej korzyści, które posiada ogólną cechę rozpoznawczą lub posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą. Przez uzgodnienie należy rozumieć czynności lub zespół powiązanych ze sobą czynności, gdzie przynajmniej jedna strona jest podatnikiem oraz które mają bądź mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego. Mówiąc prościej, przez schemat podatkowy można rozumieć takie uzgodnienie lub plan działania w obszarze prawa podatkowego, które za cel ma uzyskanie korzyści majątkowej w ramach podjętego działania, które nie ma uzasadnienia gospodarczego.
Obowiązek raportowania dotyczy każdego rodzaju podatku: podatki bezpośrednie (PIT, CIT), pośrednie (VAT, akcyza) i lokalne (PCC). Informacje o raportowaniu schematów podatkowych znajdziemy w art. 86a – 86o Ordynacji Podatkowej.
Co rozumiemy przez korzyść podatkową?
Korzyść podatkowa w rozumieniu MDR to:
niepowstanie, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości
powstanie lub zawyżenie straty podatkowej
powstanie nadpłaty bądź prawa do zwrotu podatku lub zawyżenie kwoty nadpłaty bądź zwrotu podatku
brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika
podwyższenie kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym zgodnie z przepisami ustawy o VAT do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy
niepowstanie obowiązku lub odsunięcie w czasie powstania obowiązku sporządzania i przekazywania informacji podatkowych, również informacji o schematach podatkowych.
Szczególna cecha rozpoznawcza w schemacie podatkowym
Cecha rozpoznawcza w schemacie podatkowym jest rozumiana jako właściwość uzgodnienia polegająca na spełnieniu co najmniej jednego z podanych niżej warunków:
unikanie podwójnego opodatkowania w więcej niż w jednym państwie
przeniesienia praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych
dokonywania odpisów amortyzacyjnych w więcej niż w jednym państwie
Obowiązek raportowania powstaje jeżeli oprócz wymagań określonych w definicji schematu podatkowego mamy do czynienia z kwalifikowanym korzystającym ze schematu.
Kryterium kwalifikowanego korzystającego jest spełnione, jeżeli wystąpi chociaż jedna z podanych niżej wartości:
przychody lub koszty korzystającego bądź wartość aktywów tego podmiotu (zgodnie z przepisami o rachunkowości) na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 mln euro
udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej, która przekracza równowartość 2,5 mln euro
korzystający jest podmiotem powiązanym zgodnie z przepisami o podatku dochodowym.
Podmioty, które mają obowiązek raportowania schematów
Do raportowania schematów zobowiązane są 3 grupy podmiotów:
promotor (osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, w szczególności doradcy podatkowego, adwokata, radcy prawnego, pracownika banku lub innej instytucji finansowej, który doradza klientom także w przypadku kiedy nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby i zarządu na terytorium kraju, która opracowuje, udostępnia, oferuje, wdraża lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia)
korzystający (osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której udostępniane jest uzgodnienie lub u której wdrażane jest uzgodnienie lub która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia bądź która dokonała czynności służącej wdrożeniu uzgodnienia)
wspomagający (osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, w szczególności biegłego rewidenta, notariusza, osoby świadczącej usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowego lub dyrektora finansowego banku lub innej instytucji finansowej, a także ich pracownika, która przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności, podjęła się udzielić bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia).
Biuro rachunkowe – promotor w obszarze schematu księgowego
Biuro rachunkowe może być zarówno promotorem jak i wspomagającym. Promotorem może być, jeżeli we własnym zakresie opracuje i przygotuje dla klienta określony schemat podatkowy, który następnie zostanie wdrożony. Natomiast jeżeli biuro rachunkowe będzie zajmowało się jedynie usługami księgowymi będzie pełniło rolę wspomagającego.
Status danego biura rachunkowego zależy od stopnia jego zaangażowania w działalność podmiotu. Raportowanie schematu podatkowego to głównie obowiązek promotora. W dalszej kolejności obejmuje korzystającego lub wspomagającego. Jeżeli biuro rachunkowe jest promotorem tworzącym raport księgowy to wtedy jego obowiązkiem jest raportowanie schematu do Szefa KAS na formularzu MDR-3.
Biuro rachunkowe – wspomagający w obszarze schematu księgowego
To czy dane biuro rachunkowe będzie spełniało status wspomagającego zależy od świadomości prowadzenia usług księgowych w obszarze wsparcia schematu księgowego. W sytuacji kiedy wspomagający przejmuje obowiązek raportowania (art. 86d Ordynacji podatkowej) promotor lub korzystający zlecający wspomagającemu wykonanie czynności w zakresie jego działania odnoszących się do schematu podatkowego muszą poinformować wspomagającego w formie pisemnej o numerze schematu podatkowego (NSP) załączając potwierdzenie nadania NSP najpóźniej w dniu poprzedzającym wykonanie tych czynności.
W sytuacji kiedy wspomagający nie zostanie poinformowany o NSP schematu podatkowego (przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej przy dokonywanych przez niego czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru jego działalności, obszaru jego specjalizacji jak również przedmiotu wykonywanych przez niego czynności), a będzie miał jakieś wątpliwości lub powinien mieć takie wątpliwości, że uzgodnienie, do którego jest wspomagającym może mieć schemat podatkowy, to wtedy ma obowiązek niezwłocznie wystosować odrębne pismo (w terminie 5 dni roboczych licząc od dnia, w którym powziął lub powinien mieć wątpliwości) do promotora lub korzystającego, którzy zlecili mu wykonanie czynności o przekazanie mu oświadczenia w formie pisemnej, że uzgodnienie nie stanowi schematu podatkowego. Powyższy termin 5 dni roboczych obowiązuje wspomagającego również do powiadomienia Szefa KAS o wystąpieniu wątpliwości ze wskazaniem dnia, w którym powziął wątpliwości, iż uzgodnienie stanowi schemat podatkowy oraz podaniu liczby podmiotów, do których wystąpił o przekazanie pisemnego oświadczenia. Jeżeli wspomagający nie został poinformowany o NSP schematu podatkowego to ma obowiązek przekazania tej informacji również Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej.
Biuro rachunkowe nie ma obowiązku raportowania jeżeli otrzyma od promotora lub korzystającego numer schematu podatkowego. W sytuacji kiedy takiego numeru nie otrzyma, ale zauważy, że u podatnika został wdrożony schemat księgowy ma obowiązek raportowania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Z kolei jeżeli ma wątpliwości co do traktowania uzgodnienia jako schematu podatkowego to musi wystąpić do podatnika o złożenie oświadczenia i zajęcia stanowiska w tej sprawie oraz dodatkowo musi poinformować o tym Szefa KAS. W przypadku kiedy podatnik prześle do biura oświadczenie, że uzgodnienie nie jest schematem podatkowym i w związku z tym zostaną rozwiane wszelkie wątpliwości to nie ma obowiązku raportowania. Z kolei jeżeli oświadczenie nie rozwieje wątpliwości i biuro rachunkowe dostrzeże lub powinno dostrzec, że uzgodnienie jest schematem podatkowym to wtedy należy zająć się raportowaniem.
Podsumowanie
Regulacje związane z raportowaniem schematów księgowych nie są proste. Biura rachunkowe muszą być bardzo ostrożne i czujne jeżeli chodzi o usługi księgowe transakcji, które mogłyby być uznane za schemat podatkowy. W świetle obowiązujących przepisów widać, że można skutecznie uniknąć obowiązku raportowania jako wspomagający, kiedy biuro otrzyma od promotora lub korzystającego numer schematu podatkowego (NSP).
