Podatki od umowy barterowej, rozliczenie VAT i PIT
Przedsiębiorcy współpracujący ze sobą mogą zawierać jednocześnie zarówno transakcje zakupu jak i sprzedaży towarów, czy usług. Oznacza to, że mają wobec siebie wzajemne roszczenia. Są dla siebie wierzycielami i dłużnikami. Jak należy prawidłowo rozliczyć umowę barterową na gruncie podatku VAT i PIT?
Umowa barterowa, czyli umowa zamiany jest równoważącą się wartościowo wymianą towaru na towar, usługi na usługę, towaru na usługę, usługi na towar zawierana pomiędzy dwoma lub większą liczbą podmiotów bez użycia gotówki. Regulacje związane z umową barterową zostały zawarte w Kodeksie cywilnym w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku. Barter jest jedną z umów nienazwanych, w której każda ze stron jest zarówno kupującym jak i sprzedającym. Art. 498 par. 1 i 2 Kodeksu cywilnego wskazuje, że dwie osoby współpracujące ze sobą, które jednocześnie są dla siebie dłużnikiem i wierzycielem mają prawo dokonywać potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelności strony drugiej, pod warunkiem, że przedmiotem tych wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości co do gatunku, obie są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym. Potrącenie powoduje, że obie wierzytelności umarzają się wzajemnie do wysokości niższej wierzytelności. Do potrącenia może dojść na podstawie oświadczenia złożonego przez obie strony z mocą wsteczną od momentu kiedy potrącenie było możliwe. Oznacza to, że kompensacja należności (wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie wierzytelności) następuje w momencie kiedy dwa podmioty są jednocześnie dla siebie dłużnikami i wierzycielami, a wierzytelności są wymagalne.
W ramach zawartej umowy barterowej każda ze stron podejmuje zobowiązanie, że przenosi na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Celem umowy barterowej jest uproszczenie obrotu gospodarczego, w tym rozliczeń podatkowych do niezbędnego minimum. W obowiązujących przepisach podatkowych brak jest jakichkolwiek ograniczeń dotyczących formy zapłaty należności, dlatego umowa barteru polegająca na wymianie świadczeń, czy kompensata rozliczeń mogą stanowić formę zapłaty.
Umowa barterowa w świetle ulgi za złe długi
Zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT podatnik ma możliwość dokonania korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju jeżeli chodzi o wierzytelności, u których została uprawdopodobniona nieściągalność. Korekty można dokonać również w przypadku podstawy do opodatkowania i kwoty podatku jaka przypada na część kwoty wierzytelności w stosunku co, do których nieściągalność została uprawdopodobniona. Jeżeli wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w żadnej formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności jaki został określony w umowie lub na fakturze, to uważa się, że nieściągalność wierzytelności jest uprawdopodobniona. Ulga na złe długi ma zastosowanie wyłącznie do zobowiązań finansowych w stosunku, co do których kontrahenci zakładali zapłatę w formie pieniężnej. Jeżeli więc zapłata została ustalona w formie bezgotówkowej lub gotówkowej, to podatnicy muszą w tej kwestii zastosować się do ustaleń. Wynika z tego, że przepisów związanych z ulgą na złe długi nie stosuje się do rozliczeń pomiędzy kontrahentami rozliczającymi się na podstawie umowy barterowej.
Rozliczenie PIT przy umowie barterowej
Przy umowie barterowej również wymagane jest rozliczenie przychodów i poniesionych kosztów. W tym przypadku przychodem są wartości należnych świadczeń wzajemnych wykonywanych w ramach prowadzonej działalności. Wartość tę oblicza się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w dacie osiągnięcia przychodu w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku uwzględniając ich stan oraz stopień zużycia. Umowa barterowa jako umowa wzajemna powoduje, że świadczenia stron mają taką samą wartość. Oznacza to, że opodatkowaniu podlega dochód uzyskany w cenie towarów i usług, które muszą mieć tą samą wartość.
PRZYKŁAD W ramach zawartej umowy barterowej, jeden z kontrahentów przekazał drugiemu towary o wartości 7 500 zł. Koszt zakupu tych towarów wyniósł 5 000 zł. W zamian podatnik otrzymał towar o takiej samej wartości. Jakiej wielkości będzie dochód podatnika wynikający z tej transakcji?
Odpowiedź: U podatnika powstanie dochód w wysokości 2 500 zł. Jest to różnica pomiędzy przychodem 7 500 zł, a kosztem zakupu 5 000 zł.
Rozliczenie VAT przy umowie barterowej
Podatnik po dokonaniu zapłaty nie rozlicza podatku VAT, ale jego zapłata ma wpływ na rozliczenie, dlatego bardzo ważne jest ustalenie, czy zapłata w formie barteru ma wpływ na rozliczenie podatku VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniem podatkiem VAT jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Uważa się, że rozliczenie w formie barteru jest wzajemnym świadczeniem odpłatnym, które podlega opodatkowaniu VAT, ale nie ma charakteru pieniężnego. Podstawę opodatkowania stanowi wartość towarów lub usług. W tym przypadku towary i usługi powinny być opodatkowane stawką podatku VAT właściwą dla danego towaru lub usługi. Faktura, która dokumentuje taką transakcję powinna być ujęta w rejestrze VAT. W przypadku takiej samej stawki podatku przy obu towarach lub usługach, transakcja jest neutralna podatkowo. Jeżeli stawki VAT są różne, to w takiej sytuacji obowiązek podatkowy VAT powstaje po obu stronach. Przy barterze obie strony umowy mają obowiązek wykazania podatku należnego w danej wysokości, co oznacza, że podatnikom w tym samym czasie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT w takiej samej kwocie.
