Od 1 stycznia 2024 roku zaczną obowiązywać nowe uregulowania dotyczące minimalnego podatku dochodowego. Czym jest podatek minimalny, kogo dotyczy i jakie zmiany zostały w nim wprowadzone?
Podatek minimalny dotyczy podatku CIT. Często określany jest „podatkiem od spółek” lub „podatkiem od straty i niskich dochodów”. Swoim zasięgiem obejmuje spółki oraz podatkowe grupy kapitałowe, które spełniają kryteria określone w przepisach. Podatek został wprowadzony do ustawy o CIT 1 stycznia 2022 roku przepisami zawartymi w Polskim Ładzie. Jednak z uwagi na sytuację polityczną i gospodarczą jego wprowadzenie zostało zawieszone do końca 2023 roku. W związku z tym przepisy dotyczące podatku minimalnego zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2024 roku. Nowy podatek został wprowadzony w celu ograniczenia stosowania praktyk polegających na wykazywaniu przez podmioty gospodarcze straty podatkowej przez kilka lat pod rząd, co w związku z jej powtarzalnością może wydawać się sztuczne i pozorne. Potrzeba wprowadzenia tego rodzaju podatku została podyktowana głównie koniecznością uszczelnienia systemu podatkowego. Ustawodawca wprowadzając przepisy o podatku minimalnym miał na celu ograniczenie sytuacji, w której duże podmioty pomimo, iż wypracowują duże obroty, to jednak cały czas wykazują niski dochód lub stratę.
Kogo dotyczy minimalny podatek dochodowy?
W założeniu podatek minimalny miał objąć podmioty niewykazujące dochodów lub wykazujące dochód w minimalnej wysokości bez uzasadnionej przyczyny. Oznacza to, że podatek miał objąć większość spółek pokazujących stratę z działalności operacyjnej. Początkowo miał być stosowany do podmiotów posiadających złożoną strukturę właścicielską, korporacji oraz innych dużych podmiotów. W stosunku do podatników, którzy dopiero rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej podatek minimalny miał być neutralny.
Nową daniną zostały objęte następujące grupy podatników:
podatnicy posiadający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski - mają obowiązek rozliczyć podatek dochodowy od całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich osiągnięcia
podatkowe grupy kapitałowe
podatnicy prowadzący działalność poprzez zakład zagraniczny znajdujący się na terytorium RP,
którzy z działalności operacyjnej za dany rok podatkowy odnotowali stratę lub udział ich dochodów w przychodach nie przekroczył 2%.
Niektóre podmioty zgodnie z art. 24ca ust. ustawy o CIT zostały zwolnione z zapłaty podatku minimalnego. Dotyczy to między innymi podatników:
którzy dopiero rozpoczęli działalność lub prowadzą działalność w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po danym roku podatkowym
którzy mają status przedsiębiorstw finansowych
którzy są małymi podatnikami
którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym dany rok podatkowy
których udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada:
bezpośrednio lub pośrednio, więcej niż 5% udziałów w kapitale innej spółki lub ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną
innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu bądź stosunku prawnego o charakterze powierniczym
którzy wchodzą w skład grupy, do której należą przynajmniej dwie spółki, gdzie jedna ze spółek posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio przynajmniej 75% udziałów odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek, które wchodzą w skład tej grupy pod warunkiem, że:
rok podatkowy spółek obejmuje zakresem ten sam okres
udział łącznych dochodów spółek we wszystkich ich przychodach jest większy od 2% w ramach obliczeń za dany rok podatkowy, z zastrzeżeniem, że przy ustalaniu warunków, o których mowa jest w lit. a i b uwzględniane są wszystkie spółki z grupy, które są podatnikami, na które wskazuje art. 3 ust. 1 ustawy lub należące do podatkowej grupy kapitałowej.
Z zapłaty podatku minimalnego można zostać zwolnionym również przedmiotowo.
Minimalny podatek dochodowy - wprowadzenie
O podatku minimalnym mówi się już od 1 stycznia 2022 roku. Jednak ze względu na sytuację polityczno-gospodarczą jego wprowadzenie zostało zawieszone do końca 2023 roku. Zgodnie z regulacjami jakie wtedy obowiązywały podatkiem zostało objętych dużo więcej podmiotów niż na początku zakładano. Polski Instytut Ekonomiczny stwierdził, że dla wielu firm podatek minimalny może być zbyt dużym obciążeniem, głównie z uwagi na trwającą wojnę na Ukrainie, a także z powodu ogłoszonej pandemii koronawirusa. Te dwa powody odbiły się negatywnie na kondycji wielu firm i ogólnie na całej gospodarce. Nałożenie w tym czasie dodatkowego obciążenia w postaci podatku minimalnego mogłoby mieć nieprzyjemne skutki finansowe dla niektórych przedsiębiorców. Stąd pomysł odłożenia w czasie jego wprowadzenia. W tym okresie wielu przedsiębiorców miało również problemy natury kadrowej, a także musiało zmierzyć się z przerwami w dostawach, brakiem dostępności do niektórych produktów, zwłaszcza budowlanych, a także problemami w handlu. Trwająca wojna przyczyniła się też do wzrostu cen niektórych produktów takich jak paliwa, energia czy zboże.
W związku z powyższym w ustawie z dnia 7 października 2022 roku dokonano zmian w art. 24ca. Natomiast zgodnie z art. 38ec ustawy o CIT wprowadzenie w życie podatku minimalnego zostało zawieszone do końca 2023 roku. Oznacza to, że podatek minimalny zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2024 roku.
Zmiany w ustawie wprowadzającej podatek minimalny
Najważniejszą zmianą jaką zastosowano w ustawie jest zwolnienie wszystkich podmiotów objętych podatkiem z jego zapłaty za okres 2022 i 2023 roku. Jeżeli rok podatkowy podatnika jest inny niż rok kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2024 roku, a zakończył po 31 grudnia 2023 roku, to przedsiębiorca zostaje zwolniony z zapłaty podatku minimalnego do końca trwania obowiązującego go roku podatkowego. Pierwsze rozliczenie podatku minimalnego będzie miało miejsce w 2025 roku.
Wysokość minimalnego podatku dochodowego
Stawka minimalnego podatku dochodowego CIT została ustalona na 10% podstawy opodatkowania. Podstawa opodatkowania ustalana jest odrębnie dla każdego podmiotu na podstawie dokonanej analizy po uwzględnieniu wszystkich wymagań wykazanych w art. 24ca ustawy o CIT. Podatek płacony jest raz w roku razem z rocznym zeznaniem podatkowym. Należy pamiętać, że kwota minimalnego podatku dochodowego podlegająca wpłacie do urzędu powinna być pomniejszona o należny podatek naliczony za ten sam rok podatkowy zgodnie z ogólnymi zasadami. Odliczenie wykazuje się w zeznaniu podatkowym za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe, które następują bezpośrednio po roku, za który został wpłacony minimalny podatek dochodowy.
Zwykły podatek dochodowy, a minimalny podatek dochodowy
Podatek minimalny stanowi nową formę opodatkowania. Będzie występował na równi ze zwykłym podatkiem dochodowym CIT. W związku z tym, obowiązkiem każdego podatnika CIT będzie sprawdzenie, czy nie podlega on pod podatek minimalny. Jednocześnie objęcie podmiotu podatkiem minimalnym nie oznacza, że podatnik został zwolniony z rozliczenia zwykłego podatku dochodowego CIT co oznacza, że może dojść do sytuacji, kiedy u jednego podatnika w tym samym roku powstanie zobowiązanie podatkowe wynikające ze zwykłego CIT-u oraz podatku minimalnego. Nie spowoduje to jednak zapłaty podwójnego zobowiązania, ponieważ zgodnie z przepisami kwota podatku minimalnego do zapłaty zostaje pomniejszona o należny podatek zwykły CIT.
Podatek minimalny – jak się przygotować do jego wprowadzenia?
Przedsiębiorcy powinni już wcześniej zaznajomić się z regulacjami dotyczącymi nowego podatku. W jego przypadku obowiązuje między innymi oddzielny sposób liczenia straty, a także wiąże się ze zwolnieniami od jego zapłaty przez różne grupy podatników. Podatnik celem ustanowienia podstawy do opodatkowania musi dokonać analizy przepisów zwracając przede wszystkim uwagę na wystąpienie obowiązku zapłaty podatku minimalnego oraz wynikającą potrzebę posiadania narzędzi, które mogą pomóc w jego wyliczeniu.
Podatek minimalny – obliczanie
Podatek minimalny wyliczany jest niezależnie od zwykłego, klasycznego podatku dochodowego CIT. Podatek wylicza się w kilku etapach:
etap I – ustala się podstawę opodatkowania na podstawie jednej z metod: klasycznej lub uproszczonej tzw. alternatywnej
etap II – od oszacowanej podstawy opodatkowania należy odjąć kwoty pomniejszeń, jeżeli takie wystąpią
etap III – uzyskaną różnicę należy pomnożyć przez stawkę podatku minimalnego w wysokości 10%.
Metoda klasyczna Za podstawę opodatkowania przyjmuje się wartość, na którą składają się niżej wymienione elementy:
kwota odpowiadająca 1,5% wartości przychodów podatkowych z działalności operacyjnej jakie zostały osiągnięte w danym roku
koszty finansowania dłużnego jakie zostały poniesione na rzecz podmiotów powiązanych w wysokości przekraczającej 30% podatkowej EBITDA
koszty nabycia niektórych usług i praw niematerialnych w wysokości przekraczającej 3.000.000 zł + 5% EBITDA.
Do podstawy opodatkowania dolicza się również część kosztów przekraczających wskazany limit poniesionych na nabycie:
usług doradczych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń, badania rynku oraz innych świadczeń o podobnym charakterze
różne opłaty i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw lub wartości takich jak np. prawa autorskie, licencje, know-how
przeniesienia ryzyka niewypłacalności dłużnika z tytułu pożyczek, innych niż te udzielone przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym w ramach zobowiązań wynikających z pochodnych instrumentów finansowych oraz świadczeń o podobnym charakterze.
Metoda uproszczona Przy metodzie uproszczonej za podstawę opodatkowania przyjmuje się 3% wartości przychodów pochodzących z działalności operacyjnej jakie podatnik osiągnął w danym roku. Przychody z działalności operacyjnej obejmują przychody podatkowe inne niż te otrzymane z zysków kapitałowych. O wyborze metody uproszczonej należy obowiązkowo poinformować organ podatkowy w zeznaniu rocznym CIT składanym za rok podatkowy, w którym podatnik korzystał z tej metody.
Zmniejszenie podstawy opodatkowania Podstawa opodatkowania wyliczona metodą klasyczną lub uproszczoną może zostać pomniejszona o:
odliczenia zmniejszające podstawę opodatkowania w klasycznym podatku CIT, czyli o darowizny i ulgi z wyłączeniem tzw. ulgi na złe długi. Jeżeli podatnik dokona odliczeń, a później otrzyma zwrot odliczonych kwot, to będzie miał obowiązek doliczyć je do zeznania składanego za rok, w którym otrzymał zwrot
przychody uwzględniane przy obliczaniu dochodu zwolnionego przy działalności prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (SSE) lub w ramach Polskiej Strefy Inwestycji (PSI)
przychody pominięte przy obliczaniu straty podatkowej oraz o udział dochodów w przychodach dla celów podatku minimalnego.
Podatek minimalny – zapłata
Jeżeli u podatnika wystąpi obowiązek zapłaty podatku minimalnego, to będzie musiał on wykazać jego kwotę, podstawę opodatkowania oraz wszelkie pomniejszenia w zeznaniu rocznym na formularzu CIT-8 przeznaczonym dla spółek lub na formularzu CIT-8AB. Termin na zapłatę podatku mija wraz z terminem złożenia zeznania. W trakcie roku podatkowego podatnik nie musi obliczać ani płacić zaliczek na podatek minimalny.
Statystyki
Prawdopodobnie nowym podatkiem zostanie objętych:
ok. 670 podmiotów będących największymi podatnikami CIT z powodu nieprzekroczenia 2% dochodów w przychodach
ok. 320 podatników z powodu wykazania straty podatkowej.
