Czy od napiwków trzeba zapłacić podatek?

Zagadnienie opodatkowania napiwków budzi spory od wielu lat. Kluczową kwestią, która stanowi przedmiot tych dyskusji, jest poprawne ustalenie, z jakim źródłem przychodów mamy do czynienia, gdy pracownik otrzymuje napiwek od klienta. Co istotne, odpowiedź na to pytanie ma swoje skutki nie tylko dla pracownika, ale także dla pracodawcy. Jak prawo podatkowe traktuje napiwki, i jakie są obowiązki podatkowe w tym zakresie?

Przychód z napiwków na gruncie podatku PIT

Według przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), każdy dochód, z wyjątkiem ściśle określonych zwolnień, podlega opodatkowaniu. Art. 9 ust. 1 ustawy o PIT jasno stanowi, że „opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody”. Oznacza to, że każde definitywne przysporzenie majątkowe, takie jak napiwek, powinno być rozliczone w ramach przepisów o PIT.

Chociaż konieczność opodatkowania napiwków jest powszechnie akceptowana, problemem jest prawidłowe przyporządkowanie ich do konkretnego źródła przychodów. Ustawa o PIT w art. 10 ust. 1 wymienia różne źródła przychodów, z których jednym jest przychód ze stosunku pracy. Zgodnie z art. 12 ust. 1 tej ustawy, do przychodów ze stosunku pracy zaliczają się wszelkie wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze, bez względu na źródło finansowania.

Z drugiej strony, istnieje również kategoria „przychodów z innych źródeł”, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. Do tej grupy zalicza się te przychody, które nie mogą być łatwo przyporządkowane do innych kategorii.

Na tej podstawie można stwierdzić, że napiwki otrzymane przez pracowników zawsze stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem PIT. W zależności od okoliczności, mogą jednak być kwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy lub przychód z innych źródeł. Przez długi czas dominowało stanowisko, że o zakwalifikowaniu napiwków decyduje sposób ich przekazania.

Kwalifikacja napiwków a obowiązki podatkowe

W przeszłości przyjmowano, że napiwki przekazywane pracownikom za pośrednictwem pracodawcy, który zbierał i następnie dzielił te środki, stanowiły przychód ze stosunku pracy. Jeśli natomiast klient przekazywał napiwek bezpośrednio pracownikowi, przychód ten zaliczano do „innych źródeł”. W tej sytuacji to pracownik był zobowiązany do rozliczenia się z fiskusem samodzielnie, bez angażowania pracodawcy jako płatnika.

Taki sposób rozliczeń miał istotne skutki zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Pracodawca, będąc płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy w przypadku przychodów ze stosunku pracy, miał obowiązek uwzględnić wartość napiwków przy obliczaniu zaliczek na PIT. Natomiast przy przychodach z innych źródeł pracownik musiał rozliczyć się z urzędem skarbowym samodzielnie, składając roczną deklarację PIT.

Napiwki, niezależnie od ich dobrowolnego charakteru, są traktowane jako przychód, co wiąże się z obowiązkiem odprowadzenia podatku dochodowego.

Dwie formy rozliczania napiwków:

• przychody ze stosunku pracy - gdy napiwek jest doliczony do rachunku lub trafia do wspólnej firmowej kasy, którą pracodawca rozdziela pomiędzy pracowników, staje się on częścią wynagrodzenia. W takiej sytuacji pracodawca, jako płatnik, ma obowiązek doliczyć napiwki do pozostałych przychodów pracownika za dany miesiąc i pobrać od nich podatek zgodnie z ogólnymi zasadami. Ponadto, napiwki te podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, podobnie jak wynagrodzenie czy premie.
• przychody z innych źródeł - jeśli napiwek jest przekazywany bezpośrednio przez klienta do rąk pracownika, bez pośrednictwa pracodawcy, pracownik samodzielnie musi uwzględnić otrzymaną kwotę w rocznym zeznaniu podatkowym i odprowadzić należny podatek do 30 kwietnia kolejnego roku. W takim przypadku napiwek nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne.

Warto również pamiętać, że młodzi pracownicy do 26. roku życia, którzy w danym roku podatkowym nie przekroczyli kwoty 85 528 zł przychodów, mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego. Zwolnienie to dotyczy przychodów m.in. ze stosunku pracy, umów zlecenia, czy stażu uczniowskiego. Niestety, ulga nie obejmuje osób prowadzących działalność gospodarczą.

Zmiana podejścia sądów administracyjnych

W ostatnich latach orzecznictwo sądów administracyjnych zaczęło ewoluować w kierunku zmiany dotychczasowego podejścia. Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie z 26 kwietnia 2023 roku (III SA/Wa 2987/22), który wskazał, że sposób przekazania napiwku przez klienta nie ma znaczenia dla kwalifikacji tego przychodu. WSA orzekł, że bez względu na to, czy napiwek jest przekazywany za pośrednictwem pracodawcy, czy bezpośrednio pracownikowi, powinien być on uznawany za przychód z „innych źródeł”, a nie ze stosunku pracy.

Sąd argumentował, że rola pracodawcy w przekazywaniu napiwków ma charakter wyłącznie techniczny. Przekazanie kwoty przez pracodawcę do pracownika nie zmienia faktu, że relacja, z której wynika napiwek, zachodzi między klientem a pracownikiem, a nie między pracodawcą a pracownikiem. W ten sposób sądy odrzucają dotychczasową praktykę opodatkowania napiwków jako przychodu ze stosunku pracy.

Podobne stanowisko zajmują inne sądy administracyjne. Przykładem może być wyrok WSA we Wrocławiu z 25 marca 2021 roku (I SA/Wr 571/20), w którym sąd również podkreślił, że związek między pracodawcą a napiwkiem ma charakter jedynie faktyczny, a nie prawny.

Obowiązki pracodawcy i pracownika

Zmiana podejścia sądów administracyjnych ma istotne konsekwencje dla pracodawców. Jeśli napiwki są uznawane za przychód z „innych źródeł”, pracodawcy nie muszą pełnić roli płatników podatku dochodowego. Oznacza to, że pracodawca nie musi obliczać i odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy od napiwków pracowników. Odpowiedzialność za prawidłowe rozliczenie podatku spoczywa wyłącznie na pracowniku, który powinien wykazać te przychody w rocznej deklaracji PIT.

Z perspektywy pracownika, istotne jest, aby prawidłowo wykazać otrzymane napiwki w deklaracji podatkowej. Jeśli pracownik nie zrobi tego poprawnie, może narazić się na sankcje podatkowe.

VAT a napiwki

Zagadnienie opodatkowania napiwków dotyczy nie tylko podatku dochodowego, ale również podatku od towarów i usług (VAT). W świetle art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, obrotem podlegającym opodatkowaniu jest kwota należna z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. Jak jednak wynika z interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) z 17 czerwca 2021 roku, napiwki jako dobrowolne świadczenia klientów nie stanowią obrotu w rozumieniu ustawy o VAT, ponieważ nie są związane bezpośrednio z usługą świadczoną przez przedsiębiorcę.

Oznacza to, że napiwki nie są objęte VAT, ponieważ nie istnieje bezpośredni związek między napiwkiem a konkretną usługą. Tym samym pracodawcy nie muszą rozliczać VAT od napiwków, a cała kwota przekazana przez klienta trafia do pracownika jako przychód.

Opłata serwisowa na innych zasadach

Inaczej wygląda sytuacja, gdy usługodawcy automatycznie doliczają procentowy napiwek do ceny usługi, tzw. opłatę serwisową. Ponieważ to świadczenie jest uwzględnione w wynagrodzeniu, staje się jego integralną częścią. Z tego powodu można stwierdzić, że napiwek stanowi część zapłaty za usługę i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Kilka słów podsumowania 

Kwestia opodatkowania napiwków nie jest jednoznaczna, a zmieniające się stanowisko sądów administracyjnych komplikuje sytuację. Obecnie dominującym poglądem jest to, że napiwki powinny być kwalifikowane jako przychód z innych źródeł, a nie ze stosunku pracy, co ma istotne konsekwencje dla obowiązków pracodawców i pracowników. Pracownicy muszą samodzielnie rozliczać otrzymane napiwki w deklaracjach podatkowych, a pracodawcy są zwolnieni z funkcji płatnika w tym zakresie.

Data publikacji: 2024-11-08, autor: FakturaXL