Kursy – sprzedaż za granicę, jak rozliczyć podatek VAT?
Czasami działalność przedsiębiorcy prowadzona w zakresie edukacji może wykraczać poza terytorium kraju. W postaci cyfrowej może być przykładowo prowadzona jako sprzedaż kursów lub webinarów także poza granicami Polski. W takiej sytuacji jak należy właściwie zakwalifikować i rozliczyć podatek VAT?
Sprzedaż kursów – ustalenie miejsca świadczenia usługi w kontekście usług elektronicznych
Aby prawidłowo rozliczyć podatek VAT należy na samym początku ustalić miejsce, w którym świadczona jest dana usługa. Podatek VAT ma charakter terytorialny, co oznacza, że za miejsce opodatkowania usługi uznaje się kraj miejsca jej świadczenia. W przypadku świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej zastosowanie ma zasada ogólna zgodnie, z którą jest to kraj siedziby usługodawcy poza wyjątkiem dotyczącym między innymi usług elektronicznych. Art. 28k ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że:
Miejscem świadczenia usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych i usług elektronicznych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
Art. 28k ust. 2 ustawy o VAT
Wyżej wymieniony przepis mówi o wyjątku, który wskazuje, że usługa podlega opodatkowaniu w kraju siedziby podatnika, jeżeli łącznie zostaną spełnione niżej wymienione warunki:
1) usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, a w razie braku takiej siedziby – stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, tylko na terytorium jednego państwa członkowskiego; 2) usługi, o których mowa w ust. 1, są świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego, o którym mowa w pkt 1; 3) suma całkowitej wartości usług, o których mowa w ust. 1, świadczonych na rzecz podmiotów, o których mowa w pkt 2, oraz całkowitej wartości dostaw towarów, o których mowa w art. 22a wyłączenie stosowanie niektórych przepisów ustawy ust. 1 pkt 3, pomniejszona o kwotę podatku lub podatku od wartości dodanej, nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego ani w poprzednim roku podatkowym kwoty 10 000 euro lub jej równowartości wyrażonej w walucie krajowej państwa członkowskiego, o którym mowa w pkt 1, przy czym w przypadku usługodawcy posiadającego siedzibę działalności gospodarczej, a w razie braku takiej siedziby – stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, tylko na terytorium kraju wyrażona w złotych równowartość kwoty w euro wynosi 42 000 zł.
Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione łącznie, to miejsce świadczenia usług ustala się zgodnie z zasadą ogólną zawartą w art. 28c ustawy o VAT.
Czym są usługi elektroniczne?
Usługi elektroniczne, to usługi świadczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej zgodnie z art. 7 rozporządzenia 282/2011, który wskazuje, że do usług świadczonych drogą elektroniczną zalicza się usługi przekazywane za pomocą:
Internetu
sieci elektronicznej,
których świadczenie jest zautomatyzowane i w niewielkim stopniu wymaga udziału człowieka, których wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej byłoby niewykonalne.
Do świadczenia usług elektronicznych zaliczają się między innymi następujące czynności:
dostawy produktów w formie cyfrowej, łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami lub nowszymi wersjami
usługi, które umożliwiają lub wspomagają obecność przedsiębiorstw bądź osób w sieci elektronicznej, jak przykładowo witryna lub strona internetowa.
Rozporządzenie wymienia również rodzaj usług, które nie kwalifikują się, aby zaliczyć je do usług elektronicznych. Należą do nich między innymi:
usługi edukacyjne, które przekazywane są za pośrednictwem nauczyciela przez Internet lub przez sieć elektroniczną za pomocą połączenia zdalnego.
Za usługę elektroniczną nie jest uważana też usługa kompleksowa, która prowadzona jest w postaci zautomatyzowanego kursu i jednocześnie posiada dodatkowe wsparcie w postaci porad indywidualnych.
Podsumowując usługa elektroniczna zostaje uznana za elektroniczną, jeżeli była świadczona za pomocą Internetu lub podobnej sieci elektronicznej. Aby można było mówić o usłudze elektronicznej muszą przede wszystkim mieć miejsce wymienione niżej warunki:
realizacja za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej
minimalny udział człowieka w wykonaniu świadczenia
niemożliwość wykonania świadczenia bez wykorzystania technologii informatycznej.
Pojawiający się problem związany z kwalifikacją usług elektronicznych starał wyjaśnić się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji nr 0112-KDIL1-2.4012.233.2020.2.NF z dnia 20 sierpnia 2020 roku. Ocenie zostały poddane usługi polegające na sprzedaży kursów online za pomocą platformy, na której każda osoba, która zakupi kurs może skorzystać z indywidualnej pomocy osób, które taki kurs stworzyły. Kursanci mogą też otrzymać wsparcie w zakresie zagadnień poruszanych na szkoleniu. Dyrektor stwierdził, że w tym przypadku usługi nie stanowią usług elektronicznych, o których mówi art. 2 pkt 26 ustawy, ponieważ świadczenia oferowane w ramach usługi kompleksowej dotyczące sprzedaży kursów online nie mogą zostać uznane za te wymagające minimalnego udziału człowieka. W związku z tym sprzedaż kursów i webinarów za granicę kraju można uznać za usługę elektroniczną tylko wtedy, kiedy będą one miały postać zupełnie zautomatyzowaną i odbędą się bez większego udziału człowieka.
Sprzedaż kursów i webinarów za granicę – ustalenie miejsca opodatkowania
Zgodnie z powyższymi ustaleniami miejsce opodatkowania sprzedaży kursów i webinarów zależy od miejsca świadczenia usług. Jeżeli dany kurs lub webinar nie zostanie zakwalifikowany do usług elektronicznych, to w takiej sytuacji zastosowanie ma art. 28c ustawy o VAT.
Przykłady
PRZYKŁAD 1 Działalność przedsiębiorcy dotyczy branży fitness. W większości udostępnia ćwiczenia, które wcześniej nagrał i zmontował w formie pliku, który klienci z łatwością mogą pobrać na swój komputer. Takie świadczenie jest w całości zautomatyzowane i może zostać uznane za usługę elektroniczną.
PRZYKŁAD 2 Działalność przedsiębiorcy dotyczy branży fitness. Przedsiębiorca jest organizatorem szkoleń online, na których omawia zagadnienia związane ze zdrowym sposobem życia. Uczestnicy spotkań mają możliwość zadawania pytań. Szkolenia przeprowadzane przez przedsiębiorcę są szkoleniami zdalnymi, ale jednocześnie nie spełniają kryteriów wymaganych w przypadku usług elektronicznych, ponieważ przedsiębiorca bierze w nich udział w pełnym zakresie.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, którego miejscem zamieszkania jest Polska prowadzi szkolenia online z zakresu zdrowego odżywiania. Szkolenia skierowane są w stronę niemieckich konsumentów. Odbywają się za pomocą zdalnego połączenia z odbiorcą i prowadzone są na żywo. W tej sytuacji usługa opodatkowana jest w kraju siedziby podatnika, a więc w Polsce. W przypadku usługi elektronicznej należy zastosować regułę szczególną, na którą wskazuje art. 28k ust. 1 ustawy o VAT. Na podstawie tego przepisu za miejsce świadczenia usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych i elektronicznych wykonywanych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami uważa się miejsce, w którym wskazane podmioty posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
PRZYKŁAD 4 Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, którego miejscem zamieszkania jest Polska prowadzi sprzedaż gotowych kursów online z zakresu zdrowego odżywiania na rzecz konsumentów z USA. Sprzedaż kwalifikowana jest jako usługa elektroniczna i powinna być opodatkowana w kraju miejsca zamieszkania nabywców, a więc w USA. Nie podlega ona pod opodatkowanie w Polsce.
PRZYKŁAD 5 Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, którego miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce zajmuje się sprzedażą gotowych kursów online w zakresie zdrowego trybu życia. Kursy sprzedaje konsumentom z Francji. Roczna wartość sprzedaży kursów nie przekracza 42 000 zł. Sprzedaż ta kwalifikowana jest jako usługa elektroniczna. Spełnienie kryteriów określonych w art. 28k ust. 2 ustawy o VAT pozwala opodatkować usługę w Polsce
Podsumowanie
Ustalenie miejsca opodatkowania kursów i webinarów uzależnione jest od wielu czynników. Do przedsiębiorcy należy ustalenie z jaką usługą ma do czynienia i czy jest to usługa elektroniczna. Przedsiębiorca powinien też wskazać, gdzie znajduje się miejsce zamieszkania odbiorcy usługi. Jeżeli sprzedaż kursów i webinarów zostanie uznana za usługę elektroniczną, to w tej sytuacji obowiązują szczególne zasady dotyczące ustalania miejsca świadczenia usługi.
