Niektórzy przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmują się wytwarzaniem produktów gotowych do użycia. Nie zawsze całość produkcji zostaje ukończona w danym okresie rozliczeniowym i na dany dzień nie osiąga statusu wyrobu gotowego.
Firmy działają i rozliczają się w określonych okresach rozliczeniowych. Przeważnie jest to miesiąc lub kwartał, w którym przedsiębiorstwo musi wyprodukować dany produkt lub wykonać usługę. W przypadku, kiedy firma nie jest w stanie wywiązać się z danej realizacji w określonym czasie, a produkowany przedmiot nadal wymaga dalszego tworzenia i zostały poniesione pewne nakłady finansowe, to w takim przypadku mówimy o produkcji w toku. Obejmuje ona produkty lub usługi będące w fazie tworzenia, na które składają się zakupione materiały lub usługi obce, zapłacone lub należne wynagrodzenia pracowników i inne elementy, które jeszcze nie posiadają statusu wyrobu gotowego. Produkcja w toku razem z półfabrykatami zalicza się do produkcji niezakończonej przedsiębiorstwa. Półfabrykatem jest produkt nieukończony, który przeszedł określone fazy procesu technologicznego i można go zaewidencjonować pod kątem ilości oraz wartości. Przykładem półfabrykatu jest np. gotowy podzespół taki jak: podwozie lub rama pojazdu będącego w produkcji. Natomiast przykładem produkcji w toku może być np. pojazd będący w naprawie, w którym zostały wymienione pewne części, a nie została ukończona całkowita naprawa ze względu na wymianę części, których przykładowo nie ma jeszcze na stanie magazynowym przedsiębiorstwa.
Produkcja w toku – księgowanie
Przy księgowaniu produkcji w toku istotne jest, aby dokonać właściwej wyceny. Wszelkie kwestie związane z wyceną reguluje art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości, który mówi, że: „Aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w sposób następujący: rzeczowe składniki aktywów obrotowych – według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy”.
Na podstawie przedstawionego przepisu przedsiębiorca powinien dokonać prawidłowego zapisu w następującej postaci: Wn konto 60 „Produkty gotowe i półprodukty” - Ma konto 50 „Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej” lub - Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”. Odwrotny zapis, tj. Wn konto 49 „Rozliczenie kosztów” lub Wn konto 50 „Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej” - Ma 60 „Produkty gotowe i półprodukty”. W tym przypadku obowiązuje zasada, która mówi, że koszt produkcji nie może być wyższy od ceny netto wytwarzanej rzeczy. Przeważnie podczas produkcji w toku koszt produkcji na dzień bilansowy jest równy rzeczywistym wydatkom poniesionym do tej pory. W przypadku, kiedy produkcja trwa do 3 miesięcy, to w tej sytuacji przedsiębiorca ma prawo dokonać uproszczonej wyceny produktu i księgowania produkcji w toku. Wycena produktu może mieć wartość równą kosztowi produkcji danej rzeczy.
Kiedy mówimy o produkcji niezakończonej?
Produkcja niezakończona ma miejsce wtedy, kiedy część produkcji w danym przedsiębiorstwie nie została zakończona oraz sprzedana w postaci wyrobu gotowego, a jednocześnie zostały poniesione nakłady finansowe, np. na zakup materiałów czy wynagrodzenia pracowników. Produkt na tym etapie wytwarzania nie jest pełnowartościowy. Produkcja niezakończona może dotyczyć produktów materialnych, np. wytwarzanie samochodów, jak i niematerialnych, np. usługi remontowe statków.
Produkcja niezakończona – księgowanie
Aby można było ustalić zmianę stanu produktów mającą wpływ na wynik przy sprzedaży przedsiębiorstwa w danym okresie rozliczeniowym należy prawidłowo rozliczyć produkcję niezakończoną. Bezpośrednie koszty produkcji niezakończonej należy księgować jako Wn konto 50 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”.
